سهامداران در شرایط فعلی هیچ کاری نکنند!/ تحلیل در بورس ایران جواب می‌دهد؟

  به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد این روزها که شاخص کل بازار بورس با افت و ریزش مداوم روبروست و به گفته کارشناسان حد حمایت را نیز رد کرده است، نیاز است که تحلیل های مختلف را بدانیم. در این راستا خبرگزاری بازار با علی خوانپایه، یکی از فعالان قدیمی و خبره بازار سرمایه به گفتگو پرداخت که در ادامه می خوانید:

تاثیر بازارگردانی در نمادهای بورسی چیست؟ به راحتی می توان یک نمادی را وارد به صف فروش یا خرید کرد؟

نقش بازار گردان یا market maker نقدشوندگی است نه ترندسازی و روندسازی. یعنی اگر سهمی نمی‌ارزد امکان نقدشوندگی را ایجاد کنیم یا برعکس. یعنی هر زمان سهامدار خرد خواست خارج شود بتواند سهامش را نقد کند. بازار گردان یا market maker یعنی بازارساز. بازار را می سازد، روند و کف بازار را می سازد و اجازه نمی دهد سهم با شیب ۶۰ درجه نزول کند و به آرامی کنترل می کند که مهم ترین دارایی ما که اعتماد است از بین نرود. اگر بازارگردان به درستی کار کند سهامدار اگر حد ضررش فعال شد به راحتی با سرمایه اش خارج شود و دنبال فرصتی جدید باشد نه اینکه ما آن را به زور نگه داریم و بگوییم بمان و به زور ۳۰ درصد ضرر کن. اکنون طوری شده است که حرکات شارپی است. ما باید کف بازار را بسازیم و به مردم آموزش بیشتری دهیم و بگوییم این یک بازار پرریسک است اما درآمدهایی هم دارد. اگر قرار است market maker انجام شود باید فقط ایجاد نقدشوندگی کنند. دخالت مستقیم در روند ضربه می زند.

سهام شرکتها امانتهایی هستند که حقوقی ها می توانند برندشان را با آنها بسازند. اگر سهامشان به مردم ضرر بزند که بعضا ۳۰۰ هزار سهامدار یا ۲ میلیون سهامدار دارند، انتظار داشته باشند که فروش شرکتشان به مشکل بخورد

در مقایسه دوران شاپور محمدی و قالیباف اصل کدام را بهتر می بینید و خدماتشان چه بوده است؟

اگر بخواهیم طبق شاخص بگوییم می توان گفت که دوره دکتر قالیباف اصل دوره بسیار خوبی بوده است. من او را می شناسم. فرد بسیار مردمی و و دلسوزی است. نمی توانیم مقایسه کنیم چون حرکت، نرخ ارز و شاخص و تورم متفاوت بوده است اما به نظر من بازده در دوره شاپور محمدی بهتر بوده است. مدیریت قالیباف اصل همچنان پابرجاست و ما می توانیم انتظارات بیشتری از او داشته باشیم از لحاظ بازده ریالی. اما از لحاظ اینکه بتواند ارکان بازار را مدیریت کند من مطمئن هستم که او تمام تلاشش را می کند. حتی با حقوقی ها جلسه گذاشت و از آنها قول گرفت که بتوانند از بازار دفاع کنند. ما یکسری ارکان حقوقی و سهامداران بزرگ و حقیقی هایی که شاید ۴۰۰ میلیارد در بازار بورس پول دارند و برخی از شرکت ها که مدیرش یک فرد است اما عکس العمل خوبی نداشته اند، درنهایت جدای از اینکه مسئولان در وضعیت فعلی موثر هستند یا خیر، اعضای بازار هم رفتار خوبی نداشته اند. اگر این رفتار را با سهامدارت کردی و او محصول آن شرکت را در فروشگاهی دید و پشتش را به آن کرد و نخرید نباید از آن ها ناراحت شد. سهام  امانتهایی هستند که حقوقی ها می توانند برندشان را با آنها بسازند. اگر سهامشان به مردم ضرر بزند که بعضا ۳۰۰ هزار سهامدار یا ۲ میلیون سهامدار دارند، انتظار داشته باشند که فروش شرکتشان به مشکل بخورد.  

بازار ما ۳ ساعت و نیم است و این حجم از فشار بر ما وارد می شود. بازار فارکس اما یک بازار ۲۴ ساعته است. به شدت خشن است و لوریج دارد و نیازبه آموزش بسیار شدید دارد. لوریج به معنای اهرم است. یعنی شما هزاردلار بگذار و ۱۰ هزار دلار معامله کن

دامنه نوسان، حجم مبنا، بازار یک طرفه چه زمانی قرار است اصلاح شود و بازار ما به سمت یک بازار جذاب و پرسودی حرکت کند که از هرطرف آن بتوان درآمدزایی کرد؟

تازمانی که نتوانیم به مردم آموزش دهیم، احتمال ضربه نیز وجود دارد. ممکن است دامنه نوسان را باز کنند و چند روزی خوب باشد. مگر دامنه نوسان در سیمان باز است؟ سیمان می تواند با افزایش دلار افزایش قیمت دهد؟ اکنون هر تن سیمان ۲۷۰ تا ۳۰۰ هزارتومان است که می شود ۱۰ دلار اما سیمان در دنیا بین ۵۰ تا ۶۰ دلار است. همین برقی که در تهران مصرف می کنیم را در استانبول مصرف کنیم قبض ۳۰ هزارتومانی تهران در استانبول ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می شود. ما محدودیت های خاص خودمان را داریم. با اینکه من موافق باز شدن دامنه نوسان هستم اما بیاییم جنس شرکت را در بورس کالا هم آزاد بفروشیم. اکنون ذوب آهن هر تن میلگرد را در بورس کالا ۹ میلیون تومان می فروشد. اگر بخواهی برای ساختمان خودت میلگرد بخری باید ۱۴ و نیم پول بدهی. آیا دامنه نوسان باز است؟ اکنون پراید بیش از ۱۰۰ میلیون تومان است آیا سایپا قیمت پراید را در صورت مالی خود همین قیمت می آورد؟ اگر ظرفیت این کارها نباشد ضرر است. اکنون بازار را دو طرفه کنیم یک عده فروشنده می شوند و بازار با به پایین می‌کشند. زمانی که آموزش نباشد همین است. ما باید همه را به رعایت اخلاق دعوت کنیم و یادشان بیاندازیم که قسمتی از مردم هستند. ابزارهای زیادی وجود دارد اما متاسفانه اینجا نوسان قوی از ضعیف است و نوسان قوی از ضعیف ظلم است.

من نوسان گیری بلدم و خودم هم نوسان گیر هستم. اما می گویم زمانی که نوسان قوی از ضعیف تو یک بلوک ۲۰ درصدی است و یک بنده خدایی ۲۰ میلیون تومان سرمایه زندگی اش را به بورس آورده و تو از این نوسان میگیری مصداق این است که یک کشتی گیر ۱۳۰ کیلویی را برابر یک کشتی گیر ۴۰ کیلویی قراردهی و با این کار شکست این بنده خدا را تضمین کرده اید. اکنون کار از قانون گذشته است و بحث رعایت اخلاق حرفه ای است. اخلاقی که بدانی این سهامداران حقیقی همین مردم، دوست، فامیل و همسایه من است که چند روز دیگر می خواهم از آنها رای بگیرم! دراین شرایط نیازمند رعایت اخلاق و حمایت نهادهای امنیتی هستیم. اگر کسی رنج منفی ازمردم می کشد نهادهای امنیتی باید جدای از قانون با او برخورد کنند یا حداقل معرفی شود. بعضی مواقع برخورد پلیسی واجب است. ما نمی توانیم به یک راننده بگوییم خواهشان پشت چراغ قرمز بایست! اگر دوربین نداشته باشد ممکن است خیلی از افراد از چراغ عبور کنند. نهادهای امنیتی باید ورود کنند؟

به نظر شما تغییرات فوری موردنیاز بورس درحال حاضر چیست؟

هیچ تغییری. چون اکنون در وضعیت بحران هستیم. هرچقدر که تغییر ایجادکنیم ضربه بیشتر می شود. اکنون دامنه یک روزه را اجرا کردند و گفتند اگر امروز خریدی فردا نمی توانی بفروشی. از همان روز بازار واکنش نشان داد. ما نمی توانیم به ساطور جراحی کنیم.

بنابراین راهش چیست؟

راهش این است که از بازار حمایت کنیم. حمایت اخلاقی تمام اعضای بازار اعم از حقیقی ها، حقوقی ها، ساطزمان دولت و مجلس محکم پای این بازار بایستیم. زیرا اکنون زندگی بسیاری از خانواده ها به این بازار بسته است. راهش حمایت با تمام وجود است. اگر راهش این است که ۱ درصد از منابع صندوق توسعه را اختصاص دهند، این کار را انجام دهند. این صندوق برای مردم است و بالاتر از امید در جامعه چیزی نداریم اگر مردم ناامید شوند کار خیلی سخت خواهد شد. اگر نیاز است باید منابع صندوق توسعه را تزریق کنند و کف بازار را بسازند

*یک درصد از منابع صندوق توسعه مبلغ زیادی نبوده حدود ۱۶ هزارمیلیاردتومان است و این میزان ارزش یک یا دو روز بازار سرمایه است

همان هم موثر است. سخنگوی دولت گفته بود که این کار حتما اجرایی می شود. درست است عددش زیاد نیست اگر لازم است ۵ درصد تزریق کنند یا وام داده شود. اگر لازم است بانک ها دوباره به بازار برگردند و شرایط را درست کنند و اگر لازم است با متخلف بدترین برورد ممکن شود. کسی که از در این بازار رنج منفی می کشد دارد ارز ۴۲۰۰ تومانی می گیرد و محصل تولید می کند و به قیمت آزاد می فروشد و مابه التفاوت آن را به اقتصاد برنمی گرداند. اما نمی داند که به همین مردم نیاز دارد و همین ها هستند که باید محصولاتش را در فروشگاه بخرند. واقعا باید بر اخلاق حرفه ای کار کنیم. کاسبان قدیمی این اخلاق را به خوبی  رعایت می کنند با اینکه می دانستند ممکن است با حساب دفتر ضرر کنند اما این گردش را متوقف نمی کردند. بنابراین فقط و فقط باید حمایت کنیم و هر تغییری ضربه زننده است. در کنار این کارها نباید هیچ مصاحبه ای هم انجام شود. باید در سکوت نشان دهیم که حمایت می کنیم و این زمانی رخ می دهد که ببینیم کف بازار بر شاخص یک میلیون و ۵۰۰ هزارواحد ساخته شود.

*حمایت دولت از بورس به نفع بازار بود یا به ضرر؟ این حجم از سهامداران جدیدی که وارد شدند و بازار عمق بیشتری گرفت، آیا به ضرر بود یا خیر؟

من مطلبی را خوندم که آقای رئیسی گفته بود هیچ بانکی حق ندارد که یک کارگاه را به دلیل بدهی‌اش ببندد. هم اکنون ما کارخانه هایی داریم که با یک سوم ظرفیت کار می‌کنند. بنابراین باید از بازار سرمایه در شرایط فعلی حمایت شود. ما تحت تحریم و فشار هستیم. به نظر من نباید از لیدرها و سهم های بزرگ حمایت شود باید از کف بازار و سهم های کوچک حمایت شود. باید از کف بازار به تدریج سهم های کوچک را بسازیم و آن زمان به ارامی سهم های بزرگ هم ساخته می شوند. حمایت از کف بازار و سهم های ۲ الی ۳ هزارمیلیادرتومانی به آرامی کف سازی می شود. این سهم ها اصلاح شدیدی هم داشته اند. هرچقدر سمت سهم های بزرگ سرمایه ببریم آن ها به قدری بزرگ هستند که تفاوت آنچنانی ندارد.

*اکنون بازار با یک تردیدی روبروست و منتظر است که انتخابات آمریکا انجام شود؛ اکنون بهترین استراتژی که یک سهامدار خرد می تواند انجام دهد، چیست؟

هیچ کاری نکردن. ما در بازار می خریم و می فروشیم و نگهداری می کنیم. اما گاهی وقت ها نگاه می کنیم. یعنی اگر سرمایه ات سهام است، سهام بمان. اگر ریالی هستی، ریال بمان. سکه ای، سکه بمان.

*اما اکنون بازار پشت سر هم منفی می خورد!

زمانی که به یک ددلاینی نزدیک می شویم باید دیدمان را بلندمدت کنیم و تا زمان عبور از این ددلاین کار جدیدی انجام ندهیم. به نظرمن هرکاری هم که انجام می دهیم باید ریسکش را قبول کنیم. نه که در ذهنمان. باید یک تخته ای بر دیوار داشته باشیم و بنویسیم که من با قبول ریسک انتخابات در آمریکا و احتمال ریزش ۲۰ درصد بیشتر در بازار ورود می کنم. بنابراین هرکاری که می کنم باید با خودم شفاف باشم و مسئولیتش را بپذیرم. من نزدیک به یک هفته است که می گویم نمی توانیم بگوییم فولاد مبارکه نقریبا با کف ۱ و ششصدی با کف ۱ و چهارصدی خود فاصله زیادی دارد. من می گویم در گران ها نخرید و در ارزان ها هم صبوری کنید. اکنون واقعا کار از کار گذشته است و نمی توان کار جدیدی کرد. پیشنهاد من این است که مردم سرمایه زندگی و شغلشان را حفظ کنند تا یک الی ۲ سال بتوانند دوام بیاروند تا ان شاءالله شرایط خوب شود.

*تاثیر توافقات سیاسی با چین یا آمریکا اگر اجرایی شود در بورس چه تاثیری دارد و در کدام صنایع بیشتر است؟

من سه گزینه را درنظر می گیرم. بدبینانه، معمولی و خوش بینانه. اتفاقی که اکنون در بازار بورس ما افتاده است یک گزینه بسیار بدبینانه است. یعنی شما هیچکس را نمی‌دیدی که قبل از ریزش دو میلیون و ۱۰۰ هزارواحدی، حتی خودم هم همان محدوده را مقاومت می دیدم و تحلیل کردم، بنابراین هیچکس را نمی دیدیم که کف بازار را کمتر از یک میلیون و ۷۰۰ هزارواحد بداند. اکنون اما کف بازار یک میلیون و ۳۰۰ است بنابراین ممکن است تحلیل هم برعکس است. به نظر من هراتفاق سیاسی دراین شاخص پیش خور شده است. بعضی می گویند کف بازار یک میلیون و ۲۰۰ هزارواحد است تو که این مقدار را تحمل کردی آن را هم تحمل خواهی کرد و این واقعیت بازار است. این اتفاق و ریزش همان گزینه خیلی بدبینانه است. اما ما باید از لحاظ امنیتی شاخص ۱ میلیون و ۵۰۰ الی ۴۰۰ را به دلیل حفظ امید نگه داریم.

معمولا دور نخست ریاست جمهوری ها شرایط رکودی را شاهد هستیم و این اصل در اکثر مواقع چنین بوده است. دولت تدبیر و امید هرروز به پایان راهش نزدیک می شود و احتمالا ما یک شرایط رکودی خواهیم داشت و دراین شرایط گروه های غذایی و دارویی می تواند بهترین گزینه برای سرمایه گذاری باشد. من این گروه را در این شرایط بهترین گروه می دانم

*سوال آخر این است که رابطه دلار و بورس ایران دقیقا چیست؟ اکنون چرا انقدر دلار افزایش دارد اما بازار ریزشی است؟

بازار بورس یک بازار لگر و تاخیری است و بازار دلار لیدر است و همیشه این چنین بوده است که بازار دلار به جلو می دود و بازار بورس آن را دنبال می کند. به طورمثال نرخ های جهانی افزایش پیدا می کند و مس از ۴ هزارو ۵۰۰ دلار، ۷ هزار دلار می شود اما فملی بعدش حرکت می کند. بازار سهام در یک مقطعی خیلی به جلو دوید اما در دو الی سه ماه گذشته بازار دلار به جلو رفت و بورس اما دنبالش نرفت.  
دو دلیل داشت. آن زمان می گفتند که بازار سهام رشد دلار را پیشخور کرد. من اعتقادم این است که بازار سهام و بازیگران بزرگ دلار بالای ۳۰ هزارتومان را باور ندارند و اگر باور داشتند این اتفاقات نمی افتاد. فرض کنید شما اکنون از بازار دلار جا مانده ای اما چرا در بازار بورس سهمی را نمی خری؟
یکی از اصلی ترین دلایل رشد شاخص در در ونزوئلا یا سومالی دلاراست و بازارشان به دنبال دلار می دوند. ونزوئلا ۶۰ شرکت دارد اما مانزدیک به به ۷۰۰ شرکت در بازارمان داریم اما چرا از دلار جا می مانند؟ چون بازار سهام دلار ۳۰ هزارتومانی را باور نکرده است. بهتر است بگوییم بازار سهام برگ بایدن را بازی می کند که بایدن به میدان بیاید.

*بهترین صنایعی که قرار است در آینده رشد کنند کدام گروه هستند؟

معمولا دور نخست ریاست جمهوری ها شرایط رکودی را شاهد هستیم و این اصل در اکثر مواقع چنین بوده است. دولت تدبیر و امید هرروز به پایان راهش نزدیک می شود و احتمالا ما یک شرایط رکودی خواهیم داشت و دراین شرایط گروه های غذایی و دارویی می تواند بهترین گزینه برای سرمایه گذاری باشد. من این گروه را در این شرایط بهترین گروه می دانم.

*اگر نکته پایانی هست بفرمایید
ما ز یاران چشم یاری داشتیم. فقط کمک کنیم بازار حفظ شود و امید به مردم برگردد. امیدوار هستیم وضعیت سایر بازارها نیز خوب شود و رونق باشد و با انتخابات جدید شاهد اتفاقات خوبی باشیم.